لیبرا

چرا لیبرا به وجود آمد؟

«توسعه اینترنت، تلفن‌های همراه و اینترنت موبایل باعث شده است میلیاردها نفر را در سطح جهان به دنیای دانش، اطلاعات، ارتباطات و خدمات وسیع، ارزان و راحت دسترسی داشته باشند. این خدمات در حال حاضر با یک گوشی هوشمند ۴۰ دلاری تقریبا از همه جای جهان در دسترس هستند.

این ارتباطات باعث شده است که قدرت اقتصادی افراد به‌واسطه دسترسی به سیستم اقتصادی رشد کند. شرکت‌های فناوری و موسسات مالی با همکاری یکدیگر راه‌حل‌هایی برای افزایش قدرت اقتصادی افراد در جهان انجام داده‌اند؛ اما علی‌رغم این پیشرفت‌ها، بخش زیادی از جمعیت دنیا هنوز به خدمات مالی دسترسی ندارند.

۱.۷ میلیارد فرد بالغ در حال حاضر خارج از سیستم‌های مالی زندگی می‌کنند. این افراد به هیچ بانکی دسترسی ندارند. این در حالی است حداقل یک میلیارد نفر از این افراد تلفن هوشمند دارند و حداقل نصف این جمعیت به اینترنت دسترسی دارند.

برای بسیاری از افراد بخش‌هایی از سیستم‌های مالی که امروز وجود دارد شبیه دنیای پیش‌ازاینترنت است. ۲۰ سال قبل هزینه ارسال یک پیام کوتاه در اروپا ۱۶ سنت بود؛ اما امروز هرکسی با یک گوشی تلفن همراه می‌تواند در سطح جهان به‌صورت رایگان مکالمه داشته باشد و فقط هزینه اندک اینترنت را بدهد. در آن زمان هزینه ارتباطات زیاد بود.

در دنیای امروز دسترسی به موسسات مالی برای کسانی که بیش از همه به آن‌ها نیاز دارند محدود و یا خارج از دسترس است و این افراد بیش از همه با هزینه‌ها، قابل‌اتکا بودن و توانایی ارسال بدون درنگ پول درگیر هستند.

در کل جهان، افرادی که پولی کمی دارند، بیش از دیگران برای خدمات مالی پول پرداخت می‌کنند. پولی که به‌سختی به‌دست‌آمده با هزینه‌های تراکنش، ارسال پول و کارمزدهای بانکی در خود بانک، درگاه‌های پرداخت و دستگاه‌های ATM هدر می‌شود.

وام‌های روزانه می‌توانند بیشتر از ۴۰۰ درصد بهره داشته باشند و هزینه‌های مالی برای قرض گرفتن فقط ۱۰۰ دلار پول، می‌تواند ۳۰ دلار باشد. وقتی از این افراد بپرسید که چرا خارج از سیستم‌های مالی «بدون بانک» مانده‌اند، پاسخ خواهند داد که نداشتن پول کافی، کارمزدهای بالا و غیرقابل‌پیش‌بینی، دوری بانک‌ها و نبود مدارک ضروری مثل شناسنامه دلیل است مشکل است»

لیبرا چیست؟

این‌ها ترجمه سه پاراگراف اول بخش «تشریح مسئله» وایت‌پیپر (White Paper) ارز دیجیتال لیبرا (Libra) است. ارز دیجیتال جدیدی است که اخیرا فیس‌بوک همراه با کیف پول دیجیتال آن یعنی کالیبرا (Calibra) معرفی کرده است فیس‌بوک می‌خواهد با لیبرا مشکلاتی را که در بالا گفتیم حل کند.

نحوه عملکرد و ساختار لیبرا همراه با بزرگ بودن فیس‌بوک بحث‌های زیادی هم برانگیخته است.

ارزهای دیجیتالی که امروزه که داریم، عموما ساخته افراد مستقل یا شرکت‌های کوچکی مثل تلگرام هستند. با اینکه هرکدام از این ارزها می‌توانند تغییرات گسترده‌ای در دنیای مبادلات مالی ایجاد کنند، اما کوچک بودن شرکت‌های پشت‌ آن‌ها، میزان سرمایه بازار (Market Capital) هرکدام از آن‌ها و همچنین عرضه کنترل‌شده که در نهایت تعداد کل این ارزها را محدود می‌کند، مانع از آن می‌شود که بتوان از این ارزها در مقیاس‌های بزرگ استفاده کرد.

برای مثال در حال حاضر میزان کل سرمایه‌ای که در ارزهای دیجیتال در جهان جریان دارد، نزدیک به ۲۱۰ میلیارد دلار است. این عدد در مقایسه با مبادلاتی که در سطح کشورها انجام می‌شود، چندان بزرگ نیست. بیت‌کوین که گران‌ترین و قدیمی‌ترین ارز دیجیتال است سیستم کنترل عرضه‌ای دارد که باعث می‌شود تعداد بیت‌کوین‌هایی که در نهایت می‌توانند وجود داشته باشند، به ۲۱ میلیون محدود شوند. در حال حاضر هم ۱۷ میلیون از این ۲۱ میلیون استخراج شده‌اند.

اما ارز دیجیتال فیس‌بوک این‌گونه نخواهد بود.

لیبرا چه فرقی با بقیه ارزهای دیجیتال دارد؟

برای اینکه توضیح دهیم لیبرا چگونه کار می‌کند، طبق معمول مقالات پیشین، بگذارید از اینجا شروع کنیم که شما می‌خواهید با لیبرا تراکنشی انجام دهید.
برای انجام تراکنش با لیبرا شما باید تعدادی ارز دیجیتال لیبرا داشته باشید. برای اینکه این ارز دیجیتال را بخرید، دو گزینه دارید.

گزینه اول همان روشی خرید دیگر ارزهای دیجیتال است؛ یعنی کسی را پیدا کنید که لیبرا دارد، به او پول بدهید و در ازای آن او مقداری لیبرا را به آدرس کیف پول دیجیتال شما بفرستد.

گزینه دوم هم این است که شما به یک صرافی رسمی لیبرا که فیس‌بوک اعلام کرده قرار است در همه جای دنیا وجود داشته باشند، مراجعه کنید.

شما به این صرافی رسمی پول پرداخت می‌کنید و این صرافی دو فرآیند را آغاز می‌کند. ابتدا این صرافی مقداری لیبرا تولید می‌کند؛ زیرا تنها جایی است که می‌تواند این کار را بکند و سپس آن را به آدرس کیف پول دیجیتال شما می‌فرستد.

بعدازاین کار این صرافی پولی را که شما پرداخت کرده‌اید می‌گیرد و درجایی سرمایه‌گذاری می‌کند؛ مثلا ممکن است آن را وارد بازار بورس، طلا یا اوراق مشارکتی که از طرف دولت‌ها صادر می‌شوند، بکند.

وقتی هم که شما می‌خواهید ارزهای لیبرایی را که دارید بفروشید، دوباره همین گزینه‌ها را دارید. شما می‌توانید آن را به فردی که می‌خواهد لیبرا بخرد بفروشید.

یا اینکه دوباره سراغ صرافی بروید و ارز لیبرای خود را به آن‌ها بفروشید. صرافی، لیبرای شما را می‌گیرد و آن را از بین می‌برد. سپس معادل آن به شما فیات یا پول رسمی پرداخت می‌کند.

وقتی فیس‌بوک بانک مرکزی می‌شود

این خریدوفروش لیبرا از صرافی‌های رسمی، سه نکته مهم دارد.

۱- بنیاد لیبرا (Libra Association) که دفتر آن در سوئیس است، کنترل کاملی روی تعداد ارزهای دیجیتال لیبرا دارد و می‌تواند آن‌ها را تولید یا نابود کند. این قضیه در هیچ‌کدام از ارزهای دیجیتال دیگر وجود ندارد. تمام ارزهای دیجیتال دیگر از طریق ماینینگ به دست می‌آیند اما لیبرا کاملا توسط یک مجموعه مرکزی کاملا کنترل می‌شود.

این دقیقا همان کاری است که بانک‌های مرکزی انجام می‌دهند.

۲- بنیاد لیبرا ارزش لیبرا را هم کنترل می‌کند. بنیاد لیبرا به‌واسطه همین صرافی‌ها ارزش لیبرا را در کل جهان معین می‌کند. برخلاف ارزهای دیجیتال دیگر که قیمت ‌آن‌ها در بازار مشخص می‌شود و هیچ نهاد مرکزی برای کنترل هیچ‌کدام جنبه‌های آن‌ها وجود ندارد، ارزش لیبرا در یک مجموعه تعیین می‌شود.

۳- بنیاد لیبرا صندوقی خواهد داشت تا هنگامی‌که هرکسی ارز لیبرای خود را برای فروش به صرافی می‌برد، بتواند پول وی را کامل پس بدهد. این مسئله باعث می‌شود ارز لیبرا حدی از اعتماد و پایداری را که هیچ ارز دیجیتال دیگری ندارد، داشته باشد.

برای اطمینان از همین قضیه، بنیاد لیبرا فقط متعلق به فیس‌بوک نیست و نخواهد بود. در حال حاضر ۲۸ شرکت از جمله پی‌پل، ویزا کارت، اسپاتیفای (Soptify)، مستر کارت، پی‌یو (PayU)، استرایپ (Stripe)، بوکینگ هولدینگ (Booking Holding)، ای‌بی (eBay)، لیفت، کوین‌بیس (Coinbase)، وودافون و چندین شرکت فناوری، مالی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر جزو بنیاد لیبرا هستند.

قرار است تعداد این‌ها تا سال ۲۰۲۰ به صد شرکت نیز برسد.

در حال حاضر توسعه فناوری‌ و نرم‌افزارهای موردنیاز برای لیبرا در دست فیس‌بوک است ولی هنگامی‌که این فناوری‌ها نهایی شوند و لیبرا به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کند، فیس‌بوک حق کنترل یکسانی با شرکت‌های دیگر روی لیبرا خواهد داشت.

کیف پول دیجیتال کالیبرا

مثل هر ارز دیجیتال دیگری، لیبرا هم یک کیف پول مخصوص خودش را خواهد داشت و مثل همه آن‌ها این کیف پول هم یک کلید عمومی یا آدرس کیف پول و یک کلید خصوصی خواهد داشت.

فیس‌بوک ادعا می‌کند که این کلید‌ها و آدرس‌ها ناشناس خواهند بود؛ یعنی ارتباطی بین آن‌ها و حساب کاربری فیس‌بوک یا اینستاگرام افراد وجود نخواهد داشت. مثل چیزی که در ارزهای دیجیتال دیگر وجود دارد.

یعنی قرار نیست فیس‌بوک بداند که آدرس بخصوصی متعلق به کیست، کجا زندگی می‌کند و کارش چیست.

ازاین‌روی چنین گفته‌ای به این معنی است که یک فرد می‌تواند چندین کیف پول دیجیتال با آدرس‌های گوناگون داشته باشد.